Сагаан hара дүүрэhэншье hаа, туулай hарада hүниндөө хүйтэн байдаг. Газар гэдээдүй, хайлаhан саhа мүльhэн шабар шабха болошодог.
Шулбы (хагдан) гаража эхилнэ, hайн саг наашална. Шэрүүн хүйтэн уларилтай манай нютагуудта энэ үедэ дулаанай үзүүр ерэдэг. Тиигэбэшье буряад зон «март маажаха» гэдэг юм.
Мартын 14-hөө, Христос литын ёhоор Ёгдохи (Евдокия) үдэрhөө, алаг туунай ниидэжэ ерэхэ болзор. Энэ үдэр дулаан, хайлаhан саhанай уhа борбилоогой уухаар байбал, hайн зун болохо гэhэн үгэтэй. Эшээндэ хэбтэhэн амитад нүхэнhөө гараха, hайрам бии болохо.
Мартын 30-да — Легсейн үдэр (день Алексея). Буряадууд энээниие «гахай багшын газар доро галаа түлихэ үдэр» гэдэг. Юундэб гэхэдэ, энэ үдэрhөө газар гэдэжэ эхилнэ. Нарин горхон одоол адагтаа хүрэтэрөө урдаха.
Мартын 22-hоо үдэр hүни хоёр тэнсэдэг гээшэ. Иигэжэ халуун оронуудhаа үдэрhөө үдэртэ олошорон, ниидэн ерэжэ байhан шубуудые, жэргэн дуулажа байhан байгаалиие харахадаа, хүнэй сэдьхэл зүрхэндэ hайхан мэдэрэл, харин ухаан бодолдо шэнэ хүсэл, эрмэлзэл түрүүлдэг бэзэ. Энээн тухай арад зоной дунда олон түмэн шүлэг, дуунууд мүндэлдэг гээшэ. Хабарые хүлеэгээгүй хүн, ургамал, ан амитад байхагүй гэжэ хэлээ hаа, алдуу болохогүй.
Үүлэтэ тэнгэриин зүhые айнгяар адаглан хаража hураhан буряад угсаатан эртээнhээ байгаалиин уларилай ямаршье бэрхэшээлнүүдые дабахаар бэлэн байжа, хабарай түргэн түбэргэжэ эхилхэтэйнь сасуу газар элдүүриин ажалда бэлдэдэг. Үнгэрhэн сагые тобшолонгүй, ерэхэ сагые яажа тухайлхаб? Байгаа үе сагай гүйдэлэй ашаар хэгдэhэн юумэн бодото гэршэнь ха юм даа.
Цыремжит Батоевагай суглуулбариhаа.
