Мэдээжэ багша, уран шүлэгшэн, хүгжэм найруулагша, Агын Буряадай автономито тойрогой хүндэтэ эрхэтэн Дагба Ринчинович Ринчиновэй 90 жэлэй ойдо зорюулан, Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ Агын хизаарай номой сангай хизаар ороноо шэнжэлэлгын таhагта «Талаан бэлигээ бадараагша» гэжэ номой үзэсхэлэн нээгдэбэ. Энэ номой ʏзэсхэлэн хадаа хоер бʏлэгhөө бʏридэнэ: «Соелой ажабайдал, тэрэнэй хүгжэлтэ», «Үнэр баян гэр бүлэ».
Ринчинов Дагба Ринчинович 1934 ондо хабтагай Агынгаа хоймор талада оршодог Шулуутай нютагта байтай хүбдүүд омогой Гармажабай Батомүнхын гэр бүлэдэ түрэhэн юм. Дүтын түрэл болохо Дарибазарай Ринчинэйхи гэжэ айл үри болгон үргэжэ абаhан байна. Шулуутайн дунда hургуули дүүргэжэ, Агын багшанарай училищида 1950 ондо ороод, 1954 ондо дүүргэхэдээ, тэрэл училищидаа хүгжэмэй ба зурагай багшаар хамта 42 жэл хүдэлөө. Тэрэ ажалайнгаа хажуугаар, Улаан-Үдын соелой дээдэ hургуули заочноор дүүргэhэн юм. Дагба Ринчинович түс училищида хүдэлжэ байhан үе сагтаа Агын арадай филармони байгуулалсаhан.
1970-1980 гаран онуудта округой соелой ажалтадhаа бүридэhэн делегаци XX зуунай агууехэ барилга — БАМ, Буряад, Монгол оронуудаар албан еhоной айлшалга хэдэг, концерт-наадаяа харуулдаг байгаа. Дагба Ринчинович үргэнөөр дэлгэрhэн, олоной дууладаг «Ага нютагни», «Хүлэг морин», «Инагай дуун» гэхэ мэтэ дуунуудай хажуугаар буряад хэлэн дээрэ, мүн ород хэлэн дээрэшье хамтадаа 200-гаад дуу зохеоhон байна.
Хүгжэм найруулагшын түрэхын абьяас бэлиг ганса дуунда бэшэ, мүн шүлэг зохеолгодо элирhэн юм. Тэрэ Агын 1-дэхи дунда hургуулида hуража байхадаа, «Орьел өөдэ» гэжэ литературна бүлгэмдэ, хожомоо 1947 ондо уран зохеолшо Ж.Балданжабоной байгуулhан Агын уран зохеолшодой нэгэдэлдэ ябажа, шүлэгэй «шүлhэ hайруулhан» юм. Залуу шүлэгшэн түрэл Ага нютаг тухайгаа, гол түлэб үхибүүдтэ зорюулhан шүлэгүүдые, баснинуудые бэшэдэг байгаа. Тэрэнэй шүлэгүүд «Толон», «Буряад үнэн», «Байгал», «Дальний Восток» газетэ, журналнуудта хэблэгдэдэг байгаа ба зарим хэдыень Борис Макаров ород хэлэн дээрэ оршуулhан юм.
Дагба Ринчинович наhанайнгаа нүхэр Сэндэмэ Жаргаловнатай 11 hайхан үхибүүдые түрэжэ, гарынь ганзагада, хүлынь дүрөөдэ хүргэhэн юм. Сэндэмэ нүхэрынь хажуудань хододоо найдамтай түшэг тулгуури боложо, үри хүүгэдээ хүмүүжүүлэн, гал гуламтаяа сахижа ябаhан гээшэ. Хүүгэдынь бултадаа hургуулитай, дээдэ мэргэжэлтэй. Олонхи үхибүүдынь хүгжэмшэ абынгаа уран бэлигынь уг залгуулан абажа, хүгжэмэй багшанар, дуушад, соелшод болоhон байна.
Дагба Ринчинович олон жэлэй туршада харюусалгата ажалдаа үрэ дүнтэйгөөр, шэлэhэн мэргэжэлдээ үнэн сэхээр хүдэлhэнэй түлөө гүрэнэй үндэр нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэhэн, орден медальнуудаар шагнагдаhан юм.
Үзэсхэлэнэй «Соелой ажабайдал, тэрэнэй хүгжэлтэ» гэhэн бүлэгтэ аялгата дуунуудайнь, шүлэгүүдэйнь номуудтай, суглуулбаринуудтай танилсахаар. Жэшээлбэл, «Когда поет кукушка», «Веселая тропинка», «С родников начинаются реки большие», «Агын аялга», Борис Макаровай «Дороже всех богатств», «Самый лучший подарок» гэхэ мэтэ номууд табигдаа. Ба газетэ журналнууд соо толилогдоhон шүлэгүүд, дуунууд hонирхолтой байха.
«Үнэр баян гэр бүлэ» гэhэн бүлэг соо Дагба Ринчиновэй гэр бүлэ, ажабайдал тухай номууд, фото-зурагууд табигданхай. Гэр бүлын ансамбль байгуулжа, элдэб янзын конкурс-мүрысөөнүүдтэ хабаададаг байhаниинь бултанда мэдээжэ. Эндэ «Почетные граждане Агинского Бурятского округа, «108 гордость древней Аги» гэхэ мэтэ номуудтай танилсахаар.
Талаан бэлигтэй хүн бүхы юумэндэ бэлигтэй, дүрэтэй байдаг. Үнэхөөрөөшье, Дагба Ринчинович олон талаан абьяас бэлигтэй, олон юумээр hонирходог хүнүүдэй нэгэн. Багаhаа шатар наадаха дуратай, районой, округой мурысөөнүүдтэ амжалтатай хабаадажа, хэдэн удаа шангай hууринуудые эзэлhэн хүн юм. Дагба Ринчинович сүлөө сагтаа хүдөө байгаалида гараха дуратай, залуудаа агнадаг, загаhа баридаг байhан. Үхибүүдтэеэ сугтаа сүлөө сагаа үнгэргэдэг, бүхы юумэ зааха, харуулха, жэшээ боложо ябадаг байгаа.
Хүндэтэ уншагшад, номой үзэсхэлэнтэймнай танилсахыетнай уринабди!
Батомункуева Р.М.,
Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ номой сангай хизаар ороноо шэнжэлэлгын таhагые даагша
