Тэбхэр 75 жэлэй саада тээ, 1949 оной ноябриин 30-да, түрүүшын буряад роман хэблэгдэһэн юм. Энэ хадаа Жамсо Тумуновай «Нойрhоо hэриhэн тала» гэжэ зохёол юм.
«Нойрhоо hэриhэн талын» удаа Хоца Намсараевай «Үүрэй толон» роман 1950 ондо нара хараа, Чимит Цыдендамбаевай «Банзарай хүбүүн Доржо» роман 1953 ондо хэблэгдээ. Эдэ зохёолнууд уран үгын дээжэ мүн.
Жамсо Тумунович роман соогоо XX зуун жэлэй түрүүшын хахадта буряад зоной заншалта байдалда хубилалтануудай боложо, шэнэ сагай ерэжэ байһан үе харуулна. Өөрөө Агын үргэн талада түрэжэ үндыһэн хүн хадаа нюдөөрөө хараhанаа, бэе дээрээ үзэhэнөө, дуулаhанаа хөөрэнэ, түрэл байгаалиингаа һайханиие түүрээн магтана. Роман соо харуулагдаhан үйлэ хэрэгүүдэй үе түухэтэ, ехэ орёо саг байгаа бшуу. Тэрэ сагай амисхал гол үйлэдэгшэ нюурай — Дэлгэр гэжэ нэрэтэй юрын лэ барлаг хүбүүнэй, тэрэнэй хани басаган Сэсэгмаагай, нютагаархидайнь байдалһаа, ажал хэрэгүүдһээнь мэдэжэ абанабди. Тиихэдээ уран зохёолшын баян, уран угэ гайхан хадуухаар.
Багшын ажалай ветеран Цыремжит Жамсарановна Батоева «Нойрhоо hэриhэн тала» романай уран аргануудые шэнжэлээ бшуу. Тэрээнhээнь хэhэг дурадхая:
— Жамсо Тумунов арадай аман зохёолой баялигые хэрэглэжэ, түрэл арадаймнай түүхэтэ замые зураглаhан, зүрхэ татама, мартагдахагүй зохёол бүтээгээ.
Буряад арад айхабтар гүнзэгы удхатай арадай аман зохёолтой. Автор арадайнгаа баялигhаа уран хурса удхатай, сэсэ мэргэн оньhон үгэнүүдые тон наринаар шэлэн абажа хэрэглэhэн байна.
Жэшээнь:
«Ганса мүнгэнэй хойноhоо галзуурhан зааниие зайдалжа, хосорхо хүн»;
«Улаан бургааhахан шэнги уян нугархай, хүүгэд мэтэ хүнэй үгөөр»,
«Добо дошо шагнаг, дохолон шаазгай бү шагнаг»,
«Ноёд яараха, нохой хүйлэхэ»,
«Һүхэ далайтар гозуули амарха»,
«Даляа хуха буудуулаад, уhа руу шэнгэжэ ябаhан туутагаалжан мэтэ»,
«Ама руунь гульдиржа орохоор»,
«Шэрүүн hуршатай, бариса hайтай»,
«Хүнэй гараар гал барюулха, хүнэй шүдөөр шулуу хазуулха» г.м.
Энэ роман доро үгтэhэн ссылкээр шагнахада болохо юм.
