Агууехэ Илалтын һайндэр – манай гүрэнэй түүхэдэ онсо һуури эзэлдэг. Майн 9 – манай арадай зоригой, Эсэгэ орондоо үнэн сэхэ дурлалгын нангин һүлдэ тэмдэг болоо. Дүрбэн ута жэл, дүрбэн зоболонто жэлнүүд соо бүхы манай орон, бүхы дэлхэй Илалтын үдэрые хүлеэгээ.
Энэ дайн хэды мянган, миллион хγнγγдэй ами наhа абаашаа. Айл бγхэн дайнай гашууниие γзѳѳ, зобоо гээшэ. Тиигэбэ яабашье манай Совет арад зон хорото дайсанаа даража, Илалта туйлаhан байна. Олон хото городууд hандаргагдажа, хγдѳѳ нютагууд галда шатаагдаhан юм.
Жэл ошохо бүри дайнай хатуу шэрүүн жэлнүүд холодобошье, дүлэтэ жэлнүүдэй сууряанууд арад зоной зүрхэ сэдьхэлые мүнөөшье доhолгоhоор. Манай ороной олон яhатанай дайнай хүшэр хүндэ жэлнүүдые дабажа, бүмбэрсэг дэлхэйн арадуудые фашист дарлалта мүлжэлгэhөө абарhаниинь мартагдашагуй.
Агууехэ Илалтын үдэрые угтуулан «Нэрэ солотнай залиршагүй» гэhэн номой ʏзэсхэлэн Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ Агын номой сангай хизаар ороноо шэнжэлэлгын таhагта зохеогдонхой. Энэ номой ʏзэсхэлэн хадаа хоёр бʏлэгhөө бʏридэнэ.
«Хэзээдэшье мартагдахагүй» гэhэн нэрэтэй нэгэдэхи бʏлэгтэ hая гараhан «Книга Памяти Агинского Бурятского округа Забайкальского края», Жалсанова Ганжитма Цыреторовнагай «Хамуулhан хуби заяанууд», Дабаин Баясхаланай «Герои со звёздами и без звёзд», «Детство, опаленное войной», хоер ботиhоо бүридэhэн суглуулбари «Они сражались за Родину» гэхэ мэтэ номууд табигданхай. Эдэ хүндэ жэлнүүдые бэе дээрээ үзэhэн дайнай ба ара талын ветерануудай нэрэнүүд энэ номууд соо хэтын хэтэдэ мүнхэлэгдөө.
Энэ хатуу дайнай шэрүүн сагуудаар хамаг хүндэ хүшэр ажалнууд ехэнхидээ эхэнэрнүүдэй, хажуудань наhатай болоhон үбгэд, хүгшэд, мүн арбан наhатай хүбүүд, басагад эжынгээ хажууда ара талын ажалай хатууе үзөө. Тиигэжэ хүн бүхэн дайнай дүлэндэ дайрагдаhан байна. Энэ шуhата дайн манай гүрэнэй ажахыда, хүн зоной hуудал байдалда тон ехэ хохидол, зоболон асараа hэн. Энээн тухай үзэсхэлэнэй «Мандаг лэ Илалтымнай үдэр» гэhэн хоёрдохи бүлэгтэ уншагшадай анхаралда табигдаhан номууд соо хэлэгдэнхэй. Жэшээлбэл: Цырендоржи Жамсарановай «Вахта памяти», «Как это было», «Красная заря» над Агой, Арсалан Жамбалонай «Баатарай зам», «Илалтын замаар», Сергей Зарубинай «Трубка снайпера», Батожаргал Дармаевай «Звезды Победы над Ага-Хангилом» гэхэ мэтэ.
Эсэгын дайнай дүүрэhээр 79 жэл үнгэршэбэ. Сагай ошохо бүри Агуу Илалта шэрээлсэhэн аха захатанай үсөөн боложо байhаниинь харамтай. Эрхэ сүлөө асарhан аха эгэшэнэрые дүнгэхэ, хододоо мартангүй үеhөө үедэ дамжуулха бидэнэй нангин уялга болоно бшуу.
Хʏндэтэ уншагшадаа, хизаар ороноо шэнжэлэлгын таhагта зохеожо табигдаhан номой ʏзэсхэлэнтэй гүнзэгыгөөр танилсахыетнай уринабди!
Дашиева Ж.Т,
ахамад библиограф
