Байдалдаа тааруулан болбосоруулжа хэрэглэhээр ерэhэн hэеы гэр болбол нэгэ ёhондоо сагаа тодорхойлон мэдэхэ зэбсэгэй – «наранай сагай» үүргэ гүйсэдхэдэг байhан гээшэ. Һэеы гэрэй тооноор ороhон наранай гэрэл гэр соо сохом юун дээрэ тудаhаарнь хэды сагай болоhые тодорхойлон мэдэдэг hэн.
https://buryadxelen.com сайтhаа абтаhан зураг.
Нэгэ хоногые 12 саг болгожо хубаагаад, хоногой сагые 12 жэлэй (12 амитадай) нэрээр нэрлэhэн. Нэгэ сагынь мүнөөнэй 2 сагтай таараха болоно:
- Хулгана саг — 23.40-01.40. Харанхы hүниин саг. Бүхы муу, аюултай юумэн ехэнхидээ энэ сагта болодог.
- Үхэр саг — 01.40-03.40. Үнэгэнэй харанхы hүни.
- Бар саг — 03.40-05.40. Үүрэй хара бараан саг. Элинсэгнай холын аянда энэ сагта мордохоёо сээрлэдэг байhан.
- Туулай саг — 05.40-07.40. Наранай гараха саг. Холын аянда ошохоо байhан хүнэй мордохо саг.
- Луу саг — 07.40-09.40. Үглөөнэй улаан наранай ургаха саг. Үглөөгүүр сайнгаа дээжэ орон дэлхэйдээ үргэхэ ёhо бии.
- Могой саг — 09.40-11.40. Үглөөнэй наранай дээшээ хөөрэхэ саг. Энэ сагта эхилhэн ажал бүтэмжэтэй байдаг. Үдын урда хүнүүд шухала хэрэгүүдээ бүтээхые оролдодог.
- Морин саг — 11.40-13.40. Үдын наранай саг.
- Хонин саг — 13.40-15.40. Наранай хэлбыхэ саг.
- Бишэн саг — 15.40-17.40. Наранай орохо дүтэлhэн саг.
- Тахяа саг — 17.40-19.40. Наранай шэнгэхын урдахи саг. Наран «ажалаа дүүргэжэ», hүниин халаанда тушаажа үгэнэ.
- Нохой саг — 19.40-21.40. Үдэшын боро хараанай саг. Үдэшын боро хараанда олон юумэ хэхэнь сээртэй. Үдэшын боро хараанаар гэрhээ юумэ гаргахагүй гэхэ. Түлеэ хахалхагүй, уhа асархагүй.
- Гахай саг — 21.40-23.40. Одо мүшэдэй ялалзаха саг.
Цыремжит Батоевагай суглуулбариhаа.
