Октябриин 16 –да Амитхашиин дунда hургуулиин 9-10-дахи ангиин hурагшадта номой сангай ажалтад 50 жэлэй туршада буряад хэлэ бэшэгэй багшаар худэлhэн, ажалай ветеран, Россиин Федерациин арадай гэгээрэлэй эрхим багша Цыремжит Жамсарановна Батоевагай болон Буряад Уласай Улаан-Удэ хотын 29-хи Буряад гимназиин буряад хэлэн ба зохеолой багша Лхама Санжимитуповна Цыреновагай, XIV уласхоорондын бүгэдэ буряадай «Алтаргана 2020» фестивалиин номой урилдаанда лауреадай дээрэ нэрэ зэргэдэ хуртэhэн «Ухаан бодолой угалза. Буряад арадай таабаринууд», мүн тиихэдэ фестивальда хабаадагша «Аглаг дайда шэмэглэhэн адуу малнай» гэhэн номуудтай танилсалга унгэргэгдөө.
Ухибүүд hонирхолтойгоор «Худэр суранзан хүсэтэй, түрэл нангин хэлэмнай» гэhэн видеоролик хараа. Номой авторнуудай намтартай танилсан абаа. Харин яажа энэ номуудые гаргаhанииень, яажа таабаринуудые суглуулhанииень номой сангай ажалтад hонирхол татан үхибүүдтэ хөөрэжэ угөө. Эдэ хоер номууд 50- гаран жэлэй туршада Цыремжит Жамсарановнаагай багшалжа ябаха сагтаа ябуулhан бэдэрэлгын, шэнжэлэлгын ехэ ажалайнь дүн гэхэдэ алдуугуй. Хуугэдые хумуужуулэн hургажа ябахадаа ооhэдоорынь наhатай убгэ эсэгэ, эжынэрhээнь hуража бэшуулээд суглуулhан таабаринууд тус ном соо ороо. Таабаринуудые хэлэhэн, дамжуулhан, тэдэниие бэшэжэ абаhан хунуудэй список тодорхойгоор ном соо бэшэгдээтэй байhанииень хөөрөө.
«Наран» ба «Туяа» гэhэн хоер бүлгэм боложо үхибүүд таабари таалсаа. Энэ таалсаандамнай «Наран» бүлгэм илажа гараа. Таабаринууд хадаа байгаалиин узэгдэлнууд, ургамал тухай, табан хушуун мал тухай, шубууд, амитад тухай, hэеы гэр, байра гуламта тухай, хун бухэнэй бэеын хубинууд тухай, хубсаhан, ном бэшэг тухай гэхэ мэтэ элдэб сэдэбүүдтэ зорюулагданхай.
Хэдэн зуун жэлдэ элинсэг хулинсагнай табан хушуун мал усхэбэрилжэ, гэдэhэ садхалан, арhа шурбэhыень, нооhо хилгааhыень, яhыень шадамар бэрхээр хэрэглэн, амар амгалан ябаhан гээшэ. Хун мал хоер нягта холбоотой. Буряад угсаатанай ехэхэн оролдосотойгоор табан хушуун малдаа нарин нягтаар хандадаг, малаа ажаллалдаг тухайнь мэдэсэ хожомой уетэндэ хэрэгтэй. «Аглаг дайда шэмэглэhэн адуу малнай» гэhэн ном соо табан хушуун мал тухай бэшээтэй. «Табан хушуун мал» гэhэн наадан үхибууд наадажа, олон мэдээгүй юумөө мэдэбэт.
Муноо уеынхидэй олонхон угэнуудые, ойлгосонуудые мартажа байха сагта, энээхэн ном ехэ туhатай болоно гэжэ хэлэхэдэ алдуугуй. Жэнхэни буряад баян угэтэй хөөрөөнуүүд ном соо ороо. Арадай аман зохеол, мун буряад уран зохеол элбэгээр хэрэглэгдэнэ. Буряад хэлэ бэшэгэй багшанарта, үхибүүдтэ еhотойхон лэ туhа хэхэ ном болоно гэжэ хэлэхэ дуран байна.
Рита Батомункуева,
Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ номой сангай
нютаг ороноо шэнжэлэлгын таhагай ажалтан
ФОТОГАЛЕРЕЯ
