Версия для слабовидящих
Адрес: п.Агинское, ул. Комсомольская, 14
E-mail: agalibr@mail.ru
Тел: 8 302 39 3-41-72
График работы:
пн-сб: с 9 до 18 часов
пт: с 9 до 16:45
вс - выходной
Отправлено
Поисковое поле пустое!

Барадий Мунгонов. Роман «Харьялан урдаа Хёлгомнай» («Хилок наш бурливый»)

Роман Барадия Мунгонова «Харьялан урдаа Хёлгомнай» увидел свет ровно 65 лет назад, в 1959 году. В бурятской литературе он назван первым романом о современности.

 

На русском языкеБуряадаар

Барадий Мунгонов. Роман «Харьялан урдаа Хёлгомнай» («Хилок наш бурливый»)

 

Автор: Барадий Мунгонов

Жанр: Роман

Время прослушивания: 20 часов 20 минут.

 

Барадий Мунгонов. Роман на бурятском языке «Харьялан урдаа Хёлгомнай» — Издание «Байгалай толон», том 7, Агинское-Улан-Удэ: ООО «Имени Гомбожаба Цыбикова и Жамсо Тумунова», Издательство ОАО «Республиканская типография», 2014 год, продолжительность аудиокниги — 20 часов 20 минут.

Запись произведена в студии звукозаписи региональной общественной организации «Агинское библиотечное общество», Агинское – 2024 год.

Текст читает главный библиотекарь отдела информационного и сервисного обслуживания Агинской краевой библиотеки им. Цыбена Жамцарано Дарима Базарова.

Описание:

Произведение состоит из 2 частей, в первой части 27 глав, во второй – 30 глав. Сюжет восходит к народным преданиям. Жили два друга — Зоригто и Дамдин. У Дамдина родилась дочь, а у Зоригто был сын. И друзья по древнему обычаю обменялись кушаками в знак того, что со временем дочь Дамдина станет женою сына Зоригто. В тот же день Зоригто погибает от бандитской пули. Прошли годы. Дочь Дамдина, Дулма, делает свой выбор. Но он пал не на сына Зоригто — Жигжита, а на другого парня — Дугара…

Образ Жигжита – успевающий студент, начитанный городской франт, притягивающий к себе взор, но на деле, тоскующий по родным местам. Очень страшно потерять свои корни. Этот персонаж оторван от корней, он сравнивает себя с мусором, который выбрасывает в половодье на берег бурливая река Хилок.

Читатель сопереживает судьбе Норжимы, обманувшейся в своих чувствах и вышедшей замуж за нелюбимого, спекулянта-проходимца, сожалеет о бездействии Лубсана по отношению к ней, никак не решающегося признаться в любви. Проникнется уважением к простым людям, буднично и незаметно исполняющим свой гражданский долг. Это луговод Дамдин Гармаев, чабанка Бүмөөдэй, зоотехник Сокто Бадмаев и многие другие. Верит, что председатель колхоза Ширабон сможет вернуть свое доброе имя.

«Харьялан урдаа Хёлгомнай» («Хилок наш бурливый») — не просто название произведения, это его символизм. Начиная с первых страниц, мы постоянно чувствуем эту студеную реку. Каждый из героев мимоходом, либо открыто говорит или вспоминает о ней. Поэтому река Хилок представляется важнейшим образом, связывающим судьбы героев романа. Роман заканчивается картиной ледохода на Хилке, к берегу которого выбегают счастливые Дугар и Дулма, сказавшие, наконец, друг другу о своей любви. Ведь «Харьялан урдаа Хёлгомнай» — это повествование о жизни, о ее стремительном течении, о победе нового, об утверждении весны в человеческих отношениях.

Барадий Мунгонов. Роман «Харьялан урдаа Хёлгомнай»

 

Барадий Мунгонов. «Харьялан урдаа Хёлгомнай» гэhэн роман, «Байгалай толон» хэблэлэй 7-дохи ботиhоо абтаба. Ага-Улан-Удэ, 2014 он, аудио-номой үргэлжэлэл — 20 час 20 минута.

«Агын номой сангуудай бүлгэм» гэhэн нютаг можын ниитэ эмхиин абяа буулгадаг студи соо бэшэгдэбэ, Ага – 2024 он.

Текстыень Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ Агын хизаарай номой сангай мэдээсэлэй таhагай ахамад библиотекарь Дарима Базарова уншана.

 

Тодорхойлон найруулга:

Барадий Мунгоновой «Харьялан урдаа Хёлгомнай» гэhэн роман тэбхэр 65 жэлэй саада тээ, 1959 ондо нара хараа. Буряад уран зохеолдо оршон үе зураглаhан түрүүшын роман гэжэ нэрлэгдэhэн байна.

Зохеол хоер хубиhаа бүридэнэ, нэгэдэхи хуби соонь 27 бүлэг, хоердохи соонь – 30 бүлэг. Сюжедынь арадай домогуудһаа эхитэй. Зоригто ба Дамдин гэжэ хоер нүхэд ажаhууhан ха. Дамдин басагатай болобо, харин Зоригто хүбүүтэй байгаа. Тиигээд саг жэлэй ошоходо, Дамдинай басаган Зоригтын хүбүүнэй hамган болохо гэhэн удхатайгаар хоер нүхэд арадайнгаа урдын заншалаар бүhэеэ андалдана. Тэрэл үдэртөө Зоригто бандидуудай hомонhоо наhа барашана. Он жэлнүүд үнгэржэ, Дамдинай басаган Дулма өөрынгөө шэлэлгэ хэбэ. Теэд Зоригтын хүбүүе – Жигжидые бэшэ, ондоо хүниие – Дугарые шэлэнэ…

Жигжидэй дүрэ – амжалтатай, ном һайнаар мэдэхэ, хүнэй нюдэ татаhан, харин түрэл нютагhаа холодожо, унэн дээрээ гунигта абтанхай гоемсуу оюутан. Уг гарбалаа алдахань тон аймшагтай. Энэ персонаж уг үндэhэнhөө таhаранхай, үерэй үедэ шууян хүүеhэн Хёлго мүрэнэй эрье руугаа хаядаг бог шоройтой өөрыгөө зэргэсүүлнэ.

Мэдэрэлнүүд соогоо төөрижэ, огто дурлаагүй хүндөө, зайгуул нэгэ наймаашанда хадамда гарашаhан Норжимын хуби заяанда уншагша hанаагаа зобоно, тэрээндэ дурлалаа мэдүүлхэеэ зүрхэлөөгүй Лубсанай шиидэбэригүйе шанална. Ажалдаа тон харюусалгатайгаар хандажа, үдэр бүри hалиран, эрхэтэнэй уялгаяа дүүргэжэл ябадаг юрын зониие хүндэлхэ мэдэрэлдэ абтана. Тэдэнь —  сабшаланша Дамдин Гармаев, хонишон Бүмөөдэй, зоотехник Сокто Бадмаев болон бусад. Колхозой түрүүлэгшэ Ширабон hайн нэрэеэ бусаажа шадаха гэжэ үнэншэнэ.

«Харьялан урдаа Хёлгомнай» — уран зохеолой юрэл нэрэнь бэшэ, харин тэрэнэй hүлдэ тэмдэг мүн. Түрүүшын нюурнуудhаа эхилжэ, уншагша хүйтэн уhатай энэ мүрэнтэй уулзана. Зохеолой дүрэ бүхэн ябууд гү, али тодорхойгоор тэрээн тухай хөөрэнэ, али гэбэл, дурсана. Тиимэhээ Хёлго мүрэн зохеолой геройнуудай хуби заяануудые холбоhон баhал нэгэ шухала дүрэ болоно гэхээр. Мүльhэнэй хүдэлхэдэ, жаргалтай, гар гарhаа барилсаhан Дугар Дулма хоерой Хёлгын эрье дээрэ гүйлдэжэ гараhан зураглалаар романай үйлэ түгэсэнэ. Иимэ эсэс «Харьялан урдаа Хёлгомнай» хадаа амидарал тухай, тэрэнэй түргэн урадхал, хүн зоной харилсаанда хабарай ерэдэг тухай хөөрөөн болоно гэжэ харуулна бшуу.

 

Комментариев нет
Комментарии отключены.
Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Пароль не введен
*
Генерация пароля